W dniach 22-24 czerwca w Warszawie odbyło się Forum Ciepła i Gazu, którego tematem przewodnim była Rola paliw gazowych w procesie transformacji polskiego ciepłownictwa. Eksperci szeroko rozumianego rynku energii debatowali nad przyszłą strukturą sektora gazowego w Polsce w związku z nową wizją UE wyrażającą się w dążeniu do neutralności klimatycznej do 2050 r.

Remigiusz Nowakowski, Prezes Dolnośląskiego Instytutu Studiów Energetycznych (DISE) wystąpił z prezentacją dotyczącą Roli gazu ziemnego w Polsce i Unii Europejskiej w kontekście polityki klimatycznej. Problematyka wykorzystania gazu ziemnego jest obszarem badawczym DISE, który jako think tank działający na rzecz bezpieczeństwa i wzmacniania konkurencyjności polskiej energetyki analizuje w swoich raportach m.in. możliwości wykorzystania tego paliwa w transformacji energetycznej Polski celem rezygnacji z paliw węglowych z jednoczesnym zaangażowaniem w rozwój gazów zeroemisyjnych. Remigiusz Nowakowski wskazał, że na przestrzeni ostatniej dekady europejskie i światowe statystyki pokazują wzrost zainteresowania producentów energii rozwojem energetyki gazowej, przywołując dane European Union Agency for the Cooperation of Energy Regulators (ACER), w świetle których w 2019 r. udział gazu zimnego w strukturze wytwarzania energii elektrycznej UE wyniósł 21,7%, a Polski 8,8%, podkreślając jego tendencję wzrostową. Odnosząc się do udziału gazu ziemnego w polskim miksie energetycznym Prezes DISE przywołał dane Forum Energii, z których wynika, że w 2020 r. udział węgla w produkcji energii elektrycznej spadł poniżej 70%, a udział gazu ziemnego wzrósł powyżej 10% w porównaniu do 8,8% w 2019 r.; przybyły też kogeneracyjne jednostki gazowe. Prezes przedstawił również tendencje kształtowania się struktury wytwarzania energii elektrycznej innych europejskich państw, przywołując przykłady miksów elektroenergetycznych, w których węgiel jest zastępowany w przeważającej części gazem ziemnym. Gospodarkami referencyjnymi są dla nas Holandia, Grecja, Irlandia i Włochy, które charakteryzuje największy udział paliw kopalnych w wytwarzaniu energii elektrycznej w UE zaraz po Polsce. W krajach tych znacząco spada poziom zużycia węgla, np.: w Holandii z 36% w 2015 r. do zaledwie 7% w 2020 r., czy w Grecji z 43% do 15%. W tożsamym przedziale czasowym obserwowany jest rosnący udział odnawialnych źródeł energii przy jednoczesnym zwiększaniu się udziału gazu. Co przy uwzględnieniu braku (a w przypadku Holandii niewielkiego) udziału źródeł atomowych pozwala wnioskować, że gaz sprzyja rozwojowi OZE stabilizując pracę całego systemu elektroenergetycznego, a tym samym zwiększając bezpieczeństwo energetyczne. Odwołując się do celów zawartych w Polityce energetycznej Polski do 2040 r. (PEP 2040) R. Nowakowski wskazał, że planowanemu wzrostowi OZE ma towarzyszyć właśnie kompensacja kogeneracją gazową. Ponadto, planowana jest budowa samobilansujących się obszarów, magazynów energii, elektrolizerów- inicjacja rozproszonej gospodarki wodorowej. Zgodnie z PEP 2040 powolny spadek udziału węgla do 56% w 2030 r. oraz 11 –28 % w 2040 r. ma być wynikiem także wdrożenia morskiej energetyki wiatrowej oraz energetyki jądrowej w Polsce. Co więcej, PEP 2040 zakłada znaczący wzrost udziału energii elektrycznej z OZE i proces odstawień źródeł węglowych, w efekcie czego ma nastąpić istotny wzrost udziału energii elektrycznej produkowanej w elektrowniach gazowych, co powinno przełożyć się na wzrost zapotrzebowania na gaz ziemny w tym sektorze. Według scenariusza wysokich cen uprawnień do emisji CO2, przedstawionego w PEP 2040 zużycia gazu w elektrowniach i elektrociepłowniach na poziomie 4,2 mld m³ w 2020 r. wzrośnie do poziomu 12,3 mld m³, a w 2040 r., osiągnie szczyt zapotrzebowania, czyli 13,4 mld m³.

Remigiusz Nowakowski uzupełniając powyższe odwołał się do wiodących strategii energetycznych UE. W pierwszej kolejności podkreślił, że Europejski Zielony Ład wskazuje, że w najbliższej dekadzie nastąpi wzrost udziału gazu ziemnego celem przyspieszenia dekarbonizacji i jednocześnie będą trwały prace rozwojowe nad wdrożeniem gazów zeroemisyjnych. UE zapowiada także wydanie długoterminowej strategii bezemisyjnego rynku gazu. Z kolei Strategia integracji systemu energetycznego podkreśla, że skład koszyka paliw gazowych będzie zależał od wybranej ścieżki obniżania emisji, co w wypadku Polski musi oznaczać zwiększenie udziału gazu ziemnego w najbliższej dekadzie celem stopniowego wyłączania nośników węglowych. Powyższa strategia zakłada, że po 2050 r. będą wykorzystywane tylko gazy zdekarbonizowane, a ewentualny niewielki udział gazu ziemnego będzie wymagał zastosowania technologii CCS i CCU w źródłach wytwarzania energii.

W podsumowaniu swojego wystąpienia Remigiusz Nowakowski powiedział, że obecne decyzje będą miały charakter przełomowy dla przyszłości polskiej energetyki na kolejne dziesięciolecia. Jego zdaniem gaz ziemny powinien pełnić rolę paliwa pomostowego w dążeniu przez Polskę do neutralności klimatycznej do 2050 r. Kluczowe jest zachowanie spójności strategicznej na dwóch poziomach: polityki energetycznej państwa i strategii spółek energetycznych. Przewidywane kierunki zmian wskazują, że bezpieczeństwo energetyczne zapewnią: BalticPipe, rozbudowa połączeń transgranicznych oraz terminali LNG. Kolejnymi czynnikami będą: rozwój nowych krajowych paliwa (biogaz, biometan, wodór); konkurencyjność, czyli profesjonalna i rozwijająca się giełda gazu na TGE oraz projekt Hubu gazowego. Ewolucja struktury będzie oznaczała: wzrost konsumpcji w perspektywie 2040 r., nowe źródła dostaw i nowych dostawców oraz pojawienie się „zielonych gazów”. Prezes DISE porównał zależność między interesami energetycznymi Polski i UE. Uznanie roli przejściowej gazu ziemnego ma współgrać z możliwie najszybszą eliminacją paliw kopalnych, a wzrost bezpieczeństwa energetycznego ma pozwolić na ochronę klimatu.

Prezentacja Remigiusza Nowakowskiego stanowiła wstęp do panelu dyskusyjnego Praktyczne aspekty wdrożenia paliw gazowych w ciepłownictwie systemowym, którego Prezes DISE był moderatorem. W debacie wzięli także udział: Przemysław Kołodziejak, Prezes Zarządu PGE EC, Jacek Szymczak Prezes Zarządu IGCP, Radosław Tabak Naczelnik Wydziału Departamentu Ciepłownictwa, Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Adam Wawrzynowicz Kancelaria Wawrzynowicz i Wspólnicy, Henryk Mucha Prezes Zarządu, PGNiG Obrót Detaliczny Janusz Dobrosielski Prezes Zarządu PGNiG Termika Energetyka Rozproszona sp. z o.o., Ireneusz Krupa, Członek Zarządu PSG sp. z o.o., Sławomir Sieradzki Dyrektor, Pionu Rozwoju Rynku Gazu, GAZSYSTEM SA, Krzysztof Godala Dyrektor ds. Klientów Strategicznych Viessmann sp. z o.o.